Jednostka 731 to tajna jednostka wojskowa armii japońskiej, która podczas II wojny światowej  oraz II wojny chińsko-japońskiej odpowiedzialna była za prowadzenie badań nad rozwojem broni biologicznej i chemicznej. Poczynania jej dowódców i pracowników stanowią przykład oraz dowód jednych z największych zbrodni wojennych, jakich dopuściła się kiedykolwiek japońska armia.

Jednostka 731,  fot. 松岡明芳

Jednostka 731 z lotu ptaka

Jednostka 731. Dokonywano w tym miejscu niezliczonych, przerażających eksperymentów medycznych, m.in. zarażano jeńców różnego rodzaju wirusami i bakteriami, by następnie obserwować jak postępuje choroba. Kobiety zapładniano aby móc przeprowadzać eksperymenty na płodach oraz noworodkach. Częste były także testy broni na więźniach; zabijano ich granatami, miotaczami ognia, bronią chemiczną, symulowano rany wojenne. Jeńcy ginęli na wszelkie możliwe sposoby; poprzez zjedzenie zatrutego jedzenia, inni byli wystawiani na mróz, jeszcze innych „operowano” żywcem. Japońscy naukowcy prowadzili bardzo dokładne obserwacje tworząc ogromną dokumentację.

Ofiarami byli głównie Chińczycy z okupowanych przez Japonię terenów, a także wielu Rosjan, Koreańczyków czy Mandżurów. Według różnych szacunków w Jednostce 731 zginęło od 3 do 20 tysięcy więźniów, prawdopodobnie nie przeżył nikt z osób, które tu trafiły, a większość z nich stanowiły kobiety i dzieci. Gdy wojna dobiegała końca, a Armia Czerwona wkroczyła do Chin, zabito wszystkich pozostałych przy życiu w celu pozbycia się dowodów zbrodni. Poza jednostką, w wyniku wywołanych sztucznie epidemii dżumy i cholery zginęło kolejnych kilkaset tysięcy ludzi, gdyż z celowo zakażonej prowincji Zhejiang w mgnieniu oka rozeszła się sąsiadujące obszary.

Dowódcą bazy 731 był Masaji Kitano, a następnie Shiro Ishii zwany przez niektórych japońskim doktorem Mengele. Co ciekawe, główni zbrodniarze uniknęli konsekwencji, gdyż Amerykanie potajemnie zapewnili im wolność w zamian za przekazanie dokumentacji medycznej. Uznali je za niezwykle cenne z uwagi na brak możliwości przeprowadzenia podobnych badań kiedykolwiek w przyszłości.

Shiro Ishii, japoński Dr Mengele, Jednostka 731

Obecnie część budynków udostępniona jest do zwiedzania w ramach Muzeum Zbrodni Wojennych. Turyści mogą zapoznać się z historią obiektu i przerażającymi zbrodniami, których dopuścili się Japończycy. Wśród europejskich odwiedzających, z wiadomych powodów, często pojawiają się skojarzenia z Auschwitz czy innymi miejscami zagłady.

Wystawa poświęcona obozowi, fot. 松岡明芳