Jordania – śladami historii

Historia, Na spokojnie

  • Tekst: Ela Białosowska

  • Data publikacji:
    • Poznaj autora

      W podróżach stara się być blisko ludzi. Odkrywa kraje głównie poprzez, eksploracje miejsc leżących z dala od głównych szlaków, rozmowy z autentycznymi mieszkańcami oraz uczestnictwo w ich codziennym życiu. Zakochana w Bałkanach, surowej północy Norwegii i polskich górach, chociaż samodzielne wyprawy na Saharę też nie są jej obce. Od 2016 współpracuje z magazynem Podróże Szyte na Miarę oraz Travel Architects spełniającym zarówno duże jak i małe marzenia podróżnicze.

Dzisiejsza Jordania to kraina nosząca żywe ślady zamierzchłych czasów. Historia Bliskiego Wschodu łącząca dzieje migracji, handlu, podbojów i religijnych wojen odbiła swoje piętno na sztuce i architekturze tego regionu. Do dziś zachowało się wiele starożytnych zabytków, których dziejów do końca nie wyjaśniono. Owiane nutą tajemnicy i zdumiewające swym pięknem miejsca rozbudzają wyobraźnię przybyszów.

Petra

Petra to bez wątpienia największa wizytówka Jordanii. I nie ma w tym nic zaskakującego, albowiem miasto wykute w skale, do którego prowadzi malowniczy wąwóz As-Sik, jest jednym z najpiękniejszych miejsc Bliskiego Wschodu. W 2007 roku Petra znalazła się na liście Siedmiu Nowych Cudów Świata.

Historia Petry sięga czasów antycznych, kiedy w VI w. p.n.e. zaczęli osiedlać się tu Nabatejczycy. Jednak jeszcze przed nimi przebywały tu różne grupy nomadów. Od III w p.n.e. miasto zyskiwało na znaczeniu i czerpało korzyści dzięki położeniu na skrzyżowaniu szlaków handlowych z Indii do Egiptu i z Arabii do Syrii. Nabatejczycy byli nie tylko świetnymi kupcami, ale i dyplomatami. Utrzymywali dobre kontakty z sąsiednimi państwami, dzięki czemu omijały ich krwawe konflikty. Przez kolejne wieki Petry nie udało się zdobyć nawet tak potężnym władcom jak król Judei Herod Wielki, króla Kleopatra czy cesarz Oktawian August.

Mieszanka kultur

Największy rozkwit miasta nastąpił za czasów panowania króla Aretasa IV, między 9 r. p.n.e. a 40 r. n.e. Petra wykuwana była w skale przez wiele lat. Nabatejczycy, którzy początkowo byli ludem koczowniczym i nie mieli własnych stylów sztuki, po zmianie trybu życia na osiadły czerpali wzorce z innych kultur. Dlatego Petra łączy w sobie architekturę egipską (grobowce),
hellenistyczną (świątynie) i rzymską. Tym, co odróżnia Petrę od klasycznych stylów, są liczne pilastry (pogrubienie ściany w formie płaskiego filara) z ciężkimi, bogato zdobionymi kapitelami (głowicami). Miasto opustoszało po trzęsieniach ziemi między VI a VIII wiekiem.

Najbardziej znanymi obiektami Petry są: Skarbiec Faraona Al-Chazna, Klasztor Al-Dajr, zespół Grobowców Królewskich na tzw. Ścianie Królewskiej. Petra służyła jako tło wydarzeń w filmie „Indiana Jones i ostatnia krucjata” (jako świątynia chroniąca Świętego Graala) oraz w jednym z kryminałów Agathy Christie, „Rendez-vous ze śmiercią”.

Wadi Rum

Wadi Rum to pustynia inna niż wszystkie. W jej krajobrazie oprócz piaszczystego pustkowia
pojawiają się wspaniałe skalne pejzaże. Natura stworzyła tu niesamowite formy z granitowych skał i piaskowców, które ciągną się aż po horyzont. Ogromne łuki skalne to jeden z symboli tego miejsca. Bezmiar przestrzeni i unosząca się w powietrzu cisza potęgują efekt nieskończoności i nadrealnego spokoju.

W czasach prehistorycznych pustynię zamieszkiwało wiele ludów koczowniczych, których obozy uzależnione były od rytmu pór roku. Szacuje się, że około VI w. p.n.e przybyła tu ludność nabatejska, po której ślady w postaci inskrypcji skalnych zachowały się do dnia dzisiejszego. Gorący klimat sprawił, że znakomicie gospodarowali zasobami wody. Wybudowali akwedukt zaopatrujący osadę w wodę, a także trzy tamy.

Zaproszenie na herbatę

Wadi Rum zostało rozsławione przez T.E. Lawrence’a, brytyjskiego wojskowego, który przyczynił się do powodzenia antytureckiej rewolucji arabskiej w latach 1917-1918. Wśród miejscowych cieszył się uznaniem i ogromnym szacunkiem, w czego następstwie zyskał przydomek Lawrence’a z Arabii. Wspomnienia z tych czasów Lawrence spisał w książce „Siedem filarów mądrości”.

Obecnie Wadi Rum zamieszkują grupy Beduinów, ale nie prowadzą one w pełni koczowniczego trybu życia, gdyż zimy spędzają w wioskach. Wielu z nich prowadzi campingi dla turystów, gdzie oferowany jest nocleg w tradycyjnych namiotach. Pustynna etykieta, czyli beduiński zwyczaj oferowania nieznajomym herbaty, na pustyni jest wciąż praktykowany.

Madaba

Miasto Madaba skrywa jeden z najcenniejszych zabytków z okresu bizantyjskiego – mozaikową Mapę z Madaby pochodzącą z VI wieku, a odkrytą pod koniec XIX wieku przy budowie nowej świątyni. Mozaika podłogowa znajdująca się w greckiej cerkwi św. Jerzego przedstawia mapę Bliskiego Wschodu z tamtego okresu. Zachowana część mapy obejmuje tereny od Libanu na północy do delty Nilu na południu, oraz od Morza Śródziemnego na zachodzie do Pustyni Arabskiej na wschodzie. Jej centralnym punktem jest Jerozolima z Bazyliką Grobu Pańskiego. Szacuje się, że pierwotny rozmiar mapy mógł mieć długość 25 metrów i szerokość 6 metrów.

Mapa z Madaby jest najstarszą znaną mapą mozaikową w
historii sztuki. Wiele mozaik pochodzących z tamtego okresu odkryto również w kościele Apostołów, inne zaś zostały zebrane w Parku Archeologicznym i w muzeum. W Madabie znajduje się również szkoła mozaiki Madaba – Institute for Mosaic Art and Restoration.

Jerash

W mieście Jerash znajduje się stanowisko archeologiczne zachwycające ruinami z okresu starożytności. Miejsce to istniało nieprzerwanie w okresach: hellenistycznym, rzymskim, bizantyjskim i wczesnoislamskim. Założone w II w. p.n.e. przez Aleksandra Wielkiego, z biegiem czasu rozwijało się jako ośrodek handlowy. Jerash bywa nazywane „Pompejami Wschodu”, z uwagi na dobry stan w jakim się znajduje do dziś – przetrwała większość budowli z dobrze widocznymi szczegółami wykutymi z skale. Jest to jedno z najlepiej zachowanych na świecie rzymskich miast z typową dla nich architekturą – świątyniami na wzgórzach, amfiteatrami, łaźniami, brukowanymi ulicami otoczonymi
kolumnami i dużymi placami. Do głównych zabytków należą: Brama Południowa, Brama Północna, Świątynia Zeusa, Teatr Południowy i Teatr Północny, Świątynia Artemidy, Nimfeum – publiczna, bogato zdobiona fontanna – Owalne Forum otoczone jońskimi kolumnami. Z kościołów są to: kościół św. Kosmy i Damiana, św. Jana Chrzciciela i św. Jerzego z najlepiej zachowanymi mozaikami z VI w. oraz kompleks łaźni rzymskich.

Pustynne zamki

Na wschód od Ammanu aż do granicy z Irakiem rozciągają się nieprzyjazne, skalne i piaszczyste pustkowia, pośród których rozproszone są pustynne zamki. Twierdze te powstały w VII i VIII wieku w trakcie panowania kalifów z dynastii Umajjadów, dla których Damaszek stał się stolicą islamu. Budowle te reprezentują architekturę muzułmańską z najwcześniejszego jej okresu, z elementami sztuki bizantyjskiej i perskiej. Zamki pełniły różne funkcje – służyły jako forty, karawanseraje, miejsce spotkań Beduinów z miejscowymi gubernatorami oraz wykorzystywane były do celów rolniczych.

Obszerne dziedzińce zdobiły kolumny, freski i rzeźby, w wewnątrz znajdowały się łaźnie i fontanny. Zamki zostały opuszczone, gdy w połowie VIII wieku stolicę islamu przeniesiono do Bagdadu. Do dziś w bardzo dobrym stanie zachowały się zamki Kasr Al-Azrak, Kasr al-Charana i Kasr Amra. Ten ostatni jest szczególny: jego ściany i sklepienia zdobią freski przedstawiające ludzi, czyli motyw zabroniony w sztuce islamu. Mimo nakazu niszczenia obrazów wydanego przez kalifa Jazyda II freski ocalały, gdyż budynek został najprawdopodobniej przeoczony – nakazu tego nie wykonywano bezwzględnie w świeckich
pomieszczeniach.

Czas na wakacje w Jordanii? Zorganizujemy je za Ciebie!

 

✈️ 🇺🇸
Wyjazd do USA